Ralf Bodelier, maart 2022. Voor jongerenpublicatie ‘Heemkundekring Ouw Kapel’, Lemiers
Ik ben 61 jaar en bijna een oude man. Toen ik nog een kind was, woonde ik in Oud-Lemiers. En nu vraag ik je dit. Stel je voor. Je zit in Oud-Lemiers op het trapje voor de kapel. Je kijkt rond. En tegelijk knijp je je ogen een beetje dicht. Wat zie je dan? Inderdaad: je ziet geschiedenis. Je zit met je rug tegen een kerkje dat al bijna duizend jaar oud is. Het staat aan een weg die er ook al lag in de tijd van de Romeinen. Wanneer je je ogen nu helemaal dicht doet en je fantasie aanzet, dan hoor je misschien nog het metalen geluid van de harnassen die de Romeinse soldaten droegen. Want naar de geschiedenis kun je ook luisteren.
Na de Romeinen wordt het stil. De Middeleeuwen beginnen. Het enige geluid komt van kippen die scharrelen in het stof. Een varken knort. In een kleine boerderij zingt een vrouw een lied. Weer een paar honderd jaar later hoor je metselaars op stenen hakken waarmee de kapel wordt gebouwd. Vervolgens zoemt eeuwenlang het bidden van mensen door Oud-Lemiers.
Nog maar honderd jaar geleden, worden achter de kapel rijtuigen gebouwd. Versierde karren, met ijzeren wielen waar je paarden voor kunt spannen. Wanneer de smid zo’n rijtuig weer klaar heeft, trekt hij zijn mooiste pak aan, zet zijn hoge hoed op en rijdt hem al ratelend naar zijn klant. Hoor je de nieuwe wielen knerpen in het zand? Oud-Lemiers is dan uitgegroeid tot een gehucht, met een kroeg, een winkeltje, een schoenlapper, een timmerwerkplaats, een kasteel en die kapel natuurlijk. Op straat praten mensen met elkaar, uit het café klinkt muziek en gelach. Wanneer het kermis is, lopen de mensen in processie door de straat. De harmonie speelt, het zangkoor zingt. En wanneer de optocht dan voorbij is, hoor je vogels fluiten.
Blijf luisteren! In mei 1940 marcheren Duitse militairen over het bruggetje. Ze zijn op weg naar Maastricht. En verder, naar Parijs. Hoor je hen soldatenliederen zingen? En hoor je hun laarzen dreunen? Vier jaar laten fluiten granaten over Oud-Lemiers. Ze ontploffen op de Sneeuwberg. Amerikaanse militairen maken zich klaar om Duitsland binnen te vallen. De mensen in Oud-Lemiers zijn bang. Ze verstoppen zich in hun kelders. Kinderen huilen.
De Amerikanen parkeren hun jeeps naast de kapel. Ze grommen in hun Walkie Talkies. Vandaag is mijn moeder 87 jaar, dan is ze 9 jaar oud. Ze bedelt bij de mannen om chewing gum, kauwgom. Hoor je haar meisjesstem? Mijn vader, hij is nu 93 jaar, woont tegenover de kapel. Dan is hij nog 16, spreekt een beetje Engels en vraagt de Amerikanen of ze wasgoed hebben. Mijn oma verdient een paar dollar wanneer ze de Amerikaanse uniformen in de wastobbe doet. Wanneer je goed luistert, hoor je de zware kleren soppen in het hete water.
En ik? Ik speel verstoppertje in Oud-Lemiers. We voetballen. Op woensdagmiddag zit ik bij mijn oma aan tafel en vertelt zij verhalen over vroeger. Terwijl oma praat, hoor ik een buurvrouw mopperen en duiven koeren. Uit een radio komen Engelse liedjes.
Op een dag, ik ben dan 11 jaar, is er niemand om mee te voetballen. Ik zit ik op het trapje voor de kapel en doe mijn ogen dicht. Ik probeer me voor te stellen hoe het vroeger was. Hoe het leven toen klonk. En plots hoor ik ze. De Romeinen en de middeleeuwers, de Duitse soldaten en de Amerikaanse. Oud-Lemiers, zo besef ik opeens, heet niet voor niets ‘oud’.