Ralf Bodelier, Financieel Dagblad, 21 november 2020
Ik loop voorbij een basisschool. Het is even voor drie uur en ouders wachten voor het hek. En ik vraag me af hoe de Bulgaren eigenlijk denken over het homohuwelijk, abortus, kerkgang en acceptatie van werkende vrouwen. Simpelweg wandelend over de Balkan kom ik daar niet achter. Daarom grijp ik naar de online ‘Atlas van Europese Waarden’ alias atlasofeuropeanvalues.eu, samengesteld door Tilburg University. Perfect is hij niet. Landen als België, Portugal, Griekenland en Letland ontbreken. En op de interactieve kaart van Europa scrol je onnodig veel op en neer.
En toch laat deze waardenatlas een variëteit in Europa zien die we maar amper beseffen. Nu ik weer een uurtje met hem doorbreng, verwonder ik me opnieuw over het feit dat we toch nog een redelijk functionerende Europese Unie hebben. 66 procent van de Bulgaren moet er niet aan denken om homoseksuelen als buren te krijgen, in Nederland is dat nog geen 4 procent. De Serviërs (die ik komende weken ga ontmoeten en die ook graag bij de EU willen) zijn in ruime meerderheid voor een militair regime. En terwijl amper een-vijfde van alle Zweden meent dat vrouwen het liefst met hun kinderen thuis zitten, denken de meeste Oost-Europeanen daar heel anders over.
Een groot deel van de Balkan verlangt naar een sterke leider en is ronduit racistisch. Vier keer zoveel Roemenen dan Nederlanders geloven in de hel. En wanneer het gaat om de emancipatie van vrouwen en seksuele minderheden, liggen de Bulgaren decennia op ons achter. Vanuit het perspectief van het progressieve en liberale noordwesten van de Europese Unie is de zuidoosthoek een achterlijk zootje. Ik neem aan dat de meeste Roemenen en Bulgaren ons waarnemen als losgeslagen van God en gebod.
Maar dan die basisschool! Buggy’s. Vaders met tattoos en vaders in korte broek. Net als in de Luizenmoeder nemen vrouwen kortpittig de laatste roddels door. Een hip type met korte broek, rugzakje en waterflesje houdt gepaste afstand. Wanneer je de tralies voor de ramen van het schoolgebouw wegdenkt, is het Almelo of Spijkenisse. Zou achter al dat verschil ook niet veel liggen wat we delen?
Ralf Bodelier is filosoof en journalist.