Ralf Bodelier. Financieele Dagblad, 24 juli 2021

Wekelijks schrijf ik hier over vooruitgang. Ik werk aan een nieuw boek, over het menselijk vernuft dat deze vooruitgang telkens weer mogelijk maakt. Met radioveteraan Felix Meurders organiseer ik ‘Abdijsessies inspireren met vooruitgang’. En soms vraag ik me af waarom ik dat allemaal doe. Moet ik niet waarschuwen voor de grote problemen van deze tijd? Zijn stagnatie en verval niet belangrijker dan vooruitgang?

Onze problemen zijn evident: de moord op Peter R. de Vries. De watersnood in Limburg, de hitte in Canada. Sinds de klimaatverandering in 1990 op de politieke agenda’s kwam, is de uitstoot van CO2 alleen nog maar gestegen. Biodiversiteit staat onder druk. Er woeden oorlogen in Ethiopië, Yemen en Afghanistan. We lezen het allemaal in de krant.

Over vooruitgang lezen we veel minder. Sinds de jaren ’90 halveerde het aantal moorden in Nederland. Wereldwijd liggen plannen voor 300 nieuwe kernreactoren, aan 50 reactoren wordt gebouwd, goed voor een onvoorstelbare hoeveelheid CO2-vrije energie. Wereldwijd groeien de beschermde natuurgebieden. Het aantal oorlogsslachtoffers is historisch laag.

Tijdens de abdijsessies start Felix met een simpele vraag. ‘Nam het aantal klimaatdoden sinds 1921 met 90 procent toe, met 50 procent toe, bleef het ongeveer gelijk, nam het met 50 procent af of met 90 procent?’ Niemand gokt het juiste antwoord: Het is een afname van 90 procent.

We weten zó weinig van de vooruitgang. Telkens horen we over uitzonderingen, maar zelden over de regel. Wel die gruwelijke vliegtuigcrash, niet het feit dat vliegen nog nooit zo veilig was. Onderwijzers proberen kinderen gevoelig te maken voor grote problemen. Dat we op de meeste van die problemen forse vooruitgang boeken, zou die kinderen maar in verwarring brengen. Films, series en romans over de toekomst schetsen vrijwel altijd gitzwarte scenario’s.

Schrijven en praten over vooruitgang blijft noodzakelijk. Niet om de problemen te ontkennen, wel om begrijpen hoe we problemen in het verleden wisten te overwinnen. Kennis van de vooruitgang inspireert om te blijven werken aan een betere wereld voor iedereen. Stel dat we geen vooruitgang zouden boeken, waarom zouden we onze problemen überhaupt benoemen en bestuderen?