[Toespraak bij presentatie boek ‘Eenvoudige woorden, simpele gebaren. 100 Tilburgers over liefde van alle dagen’. Theater de Nwe Vorst, Tilburg,13 oktober 2013]

Beste mensen, of, vandaag, lieve mensen.
Hoe halen wij, het project De Nwe Liefde Tilburg, het in hemelsnaam in ons hoofd, om een boek te maken over medemenselijkheid, over vriendelijkheid, over barmhartigheid. Over de ‘liefde van alle dagen’?

Hoe halen we het in hemelsnaam in ons hoofd om een door en door optimistisch boek te publiceren, terwijl we toch zouden moeten weten dat de wereld waarin we leven, getekend wordt door haat en geweld, door eigenbelang en egoïsme?
Want dit boek, waarvoor onze onvolprezen redacteuren Halima Özen en Theo van de Kerkhof jullie, 100 Tilburgers, vroegen om een stukje te schrijven, laat maar één conclusie toe….

… en die conclusie luidt: de liefde van alle dagen is niet de uitzondering, maar de normaliteit. Het is normaal om medemenselijk te zijn, om barmhartig te handelen, of, om het in de oude taal van de religies te zeggen, om aan caritas of sadaqa te doen. Het is normaal dat we op elkaar betrokken zijn, dat we om elkaar geven en dat we niet te beroerd zijn om elkaar te helpen.
Jullie zijn 100 Tilburgers.  Jullie leeftijd varieert van 8 tot 80. Jullie zijn nieuwkomers als oudgedienden, jullie zijn katholiek, moslim, hindoe, boeddhist en vooral ook ongelovigen. Jullie zijn politiek links, of politiek rechts, of jullie hebben niets met de politiek. Jullie zijn zelfstandige, vrijwilliger, directeur, werknemer, koffieschenker, moeder, vader, student of scholier. Maar hoe verschillend jullie, 100 Tilburgers ook zijn, wie jullie 100 verhalen leest, constateert ook een ongelooflijke overeenkomstigheid.
Vrijwel ieder van jullie wil ‘het goed willen maken met elkaar’. Jullie willen ‘oog hebben voor elkaar’, en ‘oog hebben voor de nood in de eigen omgeving’. Jullie willen ‘aandacht voor eenzame, verdrietige, zieke, verlaten, verweduwde en arme mensen’. Voor ‘medemensen die aan de onderkant van de samenleving’ voor ‘vluchtelingen en ontheemden, armen, slachtoffers van mensenhandel en geweld.’ Jullie willen ‘mensen in alle opzichten mee laten tellen’.  ‘Ook als zij zich niet zo gedragen als de maatschappij wenst.’ Omdat ‘afwijkend gedrag geen reden is om hen af te wijzen of te laten vallen.’

Maar jullie wíllen dat niet alleen doen, jullie wíllen niet alleen dat we ons zo moeten gedragen. Jullie gaan nog een flinke stap verder. Jullie vertellen dat het ook gebeurt. Dat het niet bij willen blijft, dat er ook dáden uit voort vloeien. Jullie vertellen dat je doorgaans zélf goed bent voor andere mensen, en dat andere mensen doorgaans ook goed zijn voor jullie. ‘Liefde van alle dagen’ is geen ideaal, geen utopie ver weg. Liefde van alle dagen is dagelijkse praktijk.
Liefde van alle dagen, is dan ook niets groots, niets revolutionairs, niets dat de krant haalt. Liefde van alle dagen start met kleine dingen. Zij start met… glimlachen, een knipoog, een hartelijk gebaar, een praatje maken met een onbekende, vriendelijke woorden spreken, naar anderen luisteren, iemand raad geven, een sombere collega opmonteren, je excuses aanbieden, een zieke buurman bezoeken, boodschappen voor anderen mee nemen. En dat doen we. Allemaal. En dat doen anderen voor ons. Voor ons allemaal.
‘Ik besteed een groot deel van mijn inkomsten aan liefdadigheid.’ ‘Ik zou mijn laatste stukje brood delen met een wildvreemde, of mijn laatste slokje drinken aan een kind geven.’ ‘Het vrijwilligerswerk zit mij in het bloed: van boodschappen dragen tot (…) taalcoach voor een Poolse immigrant.’ ‘Ik help jongeren om positief in het leven te staan. Ik spreek hen moed in, help hen de kracht in zichzelf te ontdekken’ ‘Ik heb van mijn zakgeld cake mix gekocht en cakejes gebakken. Ik had al mijn cakejes verkocht en zo best wel veel verdiend. Dat geld stuurde ik op naar Kika!’

Ik besef het. Wat ik hier zeg, klinkt nogal soft en wereldvreemd. Laat me het nog eens proberen. We staan ’s ochtends op en onze kinderen, onze partner, onze ouders zeggen ‘goede morgen, goed geslapen?’ We smeren boterhammen voor ons zelf, voor onze echtgenote op weg naar haar werk en voor onze kinderen. We zetten onze vuilnisbak buiten, en we groeten onze buurman, die vanzelfsprekend terug groet.
We stappen in onze auto en rijden rustig onze straat uit, niet om benzine te sparen, maar om te voorkomen dat we iemand overhoop rijden. We komen aan op ons werk of op school, en houden voor iemand anders de deur open, of iemand houdt die voor ons open. We begroeten onze collega’s en vragen hoe het ermee gaat en of zij ook koffie lust.
En dan is het nog maar negen uur en de dag nog geen twee uur oud.
‘Je moet kijken naar het alledaagse bestaan. Je moet niet altijd luisteren naar negatieve berichten‘, schrijft iemand van jullie. En een ander schrijft: ‘Als ik gewoon op dit moment, zonder vooroordelen, om me heen kijk? Dan is het ineens heel gemakkelijk om te houden van deze wereld en van de mensen waarmee ik samenleef.’
Ja, natuurlijk rijden we soms te hard in de eigen straat, natuurlijk hebben we soms geen zin om die buurman te groeten of te informeren naar elkaars welzijn. Of meer dan dat: natuurlijk jokken we soms tegen onze ouders, roddelen we over een collega, tillen we de belastingdienst, draaien we iemand een poot uit en bedriegen onze echtgenote.
En vanzelfsprekend stoten we vaak op een onthutsend gebrek aan menselijkheid, op onbarmhartigheid, op haat en op geweld. Zet de televisie maar aan, sla er de krant maar op na. Gisteren nog. Van een massamoord op 160 Syrische dorpelingen door Al Nusra, tot ons eigen Brabants Dagblad, ‘Brabant walhalla voor inbrekers’. Want bijna 7 op de 1000 woningen worden alleen al in Tilburg bezocht door inbrekers

Dit uitzonderlijk gedrag van ons, en dergelijk berichten op televisie, hebben een enorme impact op ons denken. Meer impact dan de alledaagse liefde, die we doorlopend uitdragen en die ons doorlopend overkomt.
Het zijn de meest vreselijke verhalen die onze blik op de wereld blijken te bepalen. ‘Ik ben somber over de goedheid van de mens. Ik ben bang dat het steeds minder zal worden’, zegt iemand. ‘Ik vind Nederland niet zo’n leuk land meer’ zegt een ander. ‘Vooral jegens buitenlanders wordt alles breed uitgemeten’. ‘Op tv merk je dat de wereld harder wordt.”
Maar die woorden zijn nog niet uitgesproken, en plots is er ie dan toch weer, de Liefde van alle dagen. Ongepland en op een moment waarop je het ‘t minst verwacht. Dan is er een slungelige knul in de trein die zomaar een zware koffer van een oude heer op zijn schouders neemt en de trap afdraagt.
Dan is er die Marokkaanse vrouw die, met tranen in haar ogen, zelfgebakken koekjes aanbiedt bij het overlijden van een Tilburgse vader. Plots, na het constateren van borstkanker, ligt er een warm kaartje van de afstandelijke collega. ‘Zo veel lieve mensen!’, schrijft een oudere dame, en iemand anders vult aan ‘En zonder dat je er iets voor hoeft te doen’
Waarom dan toch die twijfel. Waarom zien wij die ‘liefde van alle dagen’ dan niet terug in de krant of op televisie? Waarom gaat het vanavond bij het journaal alleen over homohaat in Rusland, over een verkrachtingszaak in Eindhoven en over de harde vuisten van Badr Hari?

We weten het antwoord natuurlijk allang. Omdat de liefde van alle dagen, inderdaad, van alle dagen is. Omdat vriendelijkheid en medemenselijk zo vanzelfsprekend zijn dat ze de krant niet halen, evenmin het de krant haalt dat 993 van de 1000 Tilburgse woningen niet door inbrekers worden bezocht.
De krant en de televisie tonen niet de normaliteit, ze tonen wat uitzonderlijk is, wat nieuw is, wat abnormaal is. En terecht. Want daar zijn de krant en de televisie voor. Maar soms ontneemt ons dit het zicht op de werkelijkheid van alledag.
En om dat zicht weer even te herstellen, om die werkelijkheid weer even naar voren te halen, haalden wij het project De Nwe Liefde Tilburg, het in ons hoofd, om een boek te maken over medemenselijkheid, over vriendelijkheid, over barmhartigheid. Over ‘Eenvoudige woorden en simpele gebaren’.
Geen boek, geschreven door softe en wereldvreemde auteurs die nooit de krant openslaan of hun televisie aanzetten. Maar een boek geschreven door 100 gewone Tilburgers, van jong tot oud, van links tot rechts, van moslim tot ongelovige.
Een boek geschreven door jullie. Een boek om in te bladeren, in te lezen als het even niet meezit, wanneer de somberheid de overhand wil krijgen. Een boek om in herinnering te roepen dat we doorgaans goed zijn voor andere mensen. En dat andere mensen doorgaans goed zijn voor ons.
Een bron van inspiratie voor al die dagen, waarop het met de liefde even niet meezit.
Dank jullie wel.