Sinterklaas ligt alweer achter ons. Meer dan ooit zuchtte het feest dit jaar onder zware debatten en veiligheidsmaatregelen. Was Zwarte Piet nu zwart omdat hij zwart geboren is, of omdat hij de schoorsteen af kwam zakken? Moesten we arrestatieteams meesturen met stroopwafel-pieten? Kon je Sinterklaas wel laten opdraven met een kruis op zijn mijter, of kwetsten we daarmee moslimkindjes die ook aan Sinterklaas wilden doen? [Mooi Meegenomen, Mariaparochie Tilburg, 24 december 2012]

Nu maken we ons op voor Kerstmis. Vergeleken met Sinterklaas, is Kerst a-politiek  en roept niet op tot debat. Laat staan dat rond 25 december ergens veiligheidsmaatregelen moeten worden getroffen. Voor de meeste Nederlanders draait het met kerst om familiebezoek, uitgebreid tafelen, romantische films op televisie en doneren aan goede doelen.
Nog maar een minderheid staat stil bij het kerstverhaal. En wanneer dat al gebeurt, dan is kerst het feest van de geboorte, van het prille geluk, van de romantiek van de herders. Dat is ook de boodschap van de talloze kerststallen in ons land: je staat er voor, deelt in het jonge geluk van de verse baby, ruikt de geur van dennen, hoort de engelen zingen en ziet de drie koningen naderen. Met idealen, laat staan met politiek, heeft het tafereel niets te maken.

Ophef
Maar kerst zou wel degelijk voor ophef moeten zorgen. Want het kerstverhaal is een door en door politiek verhaal. Zo begint Lucas zijn vertelling met almachtige keizer Augustus, de man die met een knip van zijn vingers een heel volk laat verkassen omdat hij zo nodig een volkstelling wil houden.
Na twee regels heeft Lucas het al niet meer over Augustus, maar om een van zijn slachtoffers. Over een kind dat veilig thuis geboren had moeten worden maar dat nu ergens in een voederbak ligt. Lucas bekritiseert de keizer die mensen zo maar op weg stuurt en hij bekritiseert de herbergiers die voor hen geen plaats inruimen. En hij prijst de simpele herders die het jonge stel opvangen in hun stal.

Wilders
Wie de politieke boodschap van het kerstverhaal goed begreep, was voormalig koningin Beatrix. In haar veelbekeken kersttoespraken vroeg zij jaar in, jaar uit aandacht voor de positie van de armsten in Nederland, voor vluchtelingen en voor slachtoffers van oorlogsgeweld of natuurrampen.

Dat deed zij, zoals het een vorstin betaamd, zonder deze onderwerpen te koppelen aan specifieke politieke partijen. Het was PVV-leider Geert Wilders die ons er via twitter telkens aan herinnerde hoe brisant de boodschappen van Beatrix feitelijk waren. Hij voelde maar al te goed dat het kerstverhaal zich slecht verdraagt met zijn afkeer van vluchtelingen en ontwikkelingshulp.

Hulpelozen en hun helpers
Met Kerst zou het opnieuw om deze politieke boodschap moeten gaan. In de Mariakerk zal dat als vanzelfsprekend gebeuren, zoals het in de Mariakerk doorlopend over de maatschappelijke relevantie van het christendom gaat. Maar zelfs  aan de Schans kan deze politieke dimensie nog krachtiger worden aangezet.
Wat te denken van een drastische herinrichting van de kerststal? Laat de gipsen figuren voor een jaar in de kast, en vervang ze eens door televisieschermen met actuele beelden van hulpelozen en hun helpers. Toon in plaats van het kerstkind een pasgeboren kind in een Syrisch vluchtelingenkamp.
Vervang Josef en Maria door beelden van wanhopige jonge ouders op de vlucht voor Boko Haram in Nigeria. Verruil de herders bij nachte door vrijwilligers van de Voedselbank of de daklozenopvang aan de Gasthuisring.
Maak van de drie wijzen eens drie immigranten uit Sierra Leone die zich dag in, dag uit inzetten om geld en goederen op te halen voor Ebola-patiënten in hun land. Het zou een kerststal zijn die debat op roept. Maar Lucas zou met zo’n actuele en politieke invulling erg zijn ingenomen. In zijn evangelie deed hij immers niet anders.

Meer informatie over de ‘Stadskribbe’ van de Duitse stad Bonn, zie http://www.bonner-muenster.de/advent/stadtkrippe/