Financieel Dagblad, 13 juni 2020

Je zou het ziektewinst kunnen noemen: grote epidemieën leveren ook grote kunst. Pieter Bruegel liet zich in 1562 in inspireren door de pest -de Zwarte Dood- voor zijn machtige schilderij De Triomf van de dood. Heinrich Heine schreef  in 1832 over een Parijse uitbraak van cholera -de Blauwe Dood- de indringende reportage Franse Toestanden. Edgar Allen Poe bedacht in 1842 en na meerdere uitbraken van Pokken in Londen –de Rode Dood-, het indringende verhaal Het masker van de Rode Dood. Keith Haring brak in 1985 door met zijn graffiti rond Hiv en Aids, de ziekte waaraan hij in 1990 zou overlijden. 

Ook Covid-19 zorgt voor een uitbarsting van creativiteit, kunst en cultuur. Het zware werk, de romans, speelfilms, balletten en opera’s moeten allemaal nog komen. Maar het snelle werk, de foto’s, de raps, de cartoons, de straatkunst en de memes op social media zijn er al. Zo kwam de grote onbekende Banksy met een tekening van een jochie die zijn oude helden, Batman en Spiderman in de prullenmand deponeerde en nu een nieuwe held heeft: de Verpleegster.

Altijd al herinnerde kunst ons aan wat belangrijk is. Kunst weet ons te troosten, kunst schept verbondenheid. Kunst gaat maar zelden over geld, carrière en leaseauto’s. Kunst gaat over geboorte, liefde, verbondenheid, angst, ontzetting, wanhoop, eenzaamheid en dood. En wanneer grote kunstwerken als De Schreeuw van Edvard Munch, Herfstsonate van Ingmar Bergman of Blood on the Tracks van Bob Dylan op onze weg komen, tja, dan kunnen we ons bijna niet voorstellen dat dit schilderij, die film of dat album er ooit niet waren. Wat ze ons vertellen, is dat de liefde, de wanhoop of de angst niet alleen mij, hier en nu, van streek maken. De grote emoties hebben ons allemaal in de greep, inclusief de mensen van gisteren en morgen.

We leren dat iedereen zijn portie geluk en verdriet te verwerken krijgt. En dat wat mij nu overkomt, morgen weer anderen bij de lurven grijpt. Niemand ontsnapt. Dit besef is balsem voor de ziel. Niet alleen ik,  ook miljoenen anderen worden door De Triomf van de dood of Herfstsonate in het hart geraakt. Kunst laat ons beseffen dat we er niet alleen voorstaan.