Wat maakt een samenleving goed en welvarend, vroeg de Amerikaanse politicoloog Francis Fukuyama zich dertig jaar geleden af. Hij gaf antwoord in ‘Trust’ (1995). In zo’n samenleving, aldus Fukuyama, bestaat een ‘morele band van sociaal vertrouwen’. Dat vertrouwen is er tussen burgers onderling en tussen de burgers en hun overheid.

Waar vertrouwen heerst, geven burgers en bestuurders elkaar meer ruimte. Ze zijn creatiever en komen eerder overeind om problemen op te lossen.
Volgens Fukuyama was Nederland ooit een vertrouwenssamenleving. Maar we veranderden in een land vol wantrouwen. En dat heeft zijn prijs. Zie niet alleen de toeslagenaffaire maar ook de torenhoge kosten de we maken in het doorlopend bespioneren en controleren van elkaar.

In mijn stad, Tilburg, startte vorige week een ‘Beweging van Vertrouwen’. 43 betrokken burgers werden benoemd tot ‘vertrouwensambassadeur‘. Onverwacht kregen ze bezoek van wethouder Esmah Lahlah die hen een speldje in de vorm van een eikenblad uitreikte. Lahlah ruilde afgelopen maand haar wethouderssalaris in voor een bijstandsuitkering. Ze vroeg de uitkering aan omdat ze wilde proeven aan een bestaan op minimumniveau. Op Facebook hield ze een dagboek bij. Ze schrok van de ronduit vijandige en bestraffende toon van haar eigen ambtenaren in de benadering van mensen met een uitkering.

Op haar ambassadeursrondje werd wethouder Lalah vergezeld door Ralf Embrechts, een Tilburger die al jarenlang en onvermoeibaar sociale projecten van de grond tilt. Met anderen bracht hij een glossy over armoede uit: de Quiet500, tegenhanger van de Quote500. Ook overtuigde hij de gemeente van een ‘vertrouwensexperiment’. In dat experiment werd een groep Tilburgers met een bijstandsuitkering nu eens niet benaderd als potentiële fraudeur maar als gewone burgers die een steuntje in de rug nodig hebben om weer overeind te komen.

Afgelopen week begonnen Embrechts en Lalah dus de ‘Beweging van Vertrouwen’. Beiden beseffen maar al te goed dat de terugkeer naar een vertrouwenssamenleving niet gemakkelijk zal zijn. Maar het is het proberen waard. En het is goed dat wethouder en burger samen optrekken. 43 vertrouwensambassadeurs hebben ze al binnen. Aan hen de taak om ook de overige 220.470 Tilburgers daarin mee te nemen.