Waarom weten we niet dat er tijdens en na de kernramp in Fukushima geen doden vielen? Waarom horen wij niet hoe Jordanië de enorme instroom van Syrische vluchtelingen het hoofd biedt? Wat is er mis met onze media? [Brabants Dagblad & Eindhovens Dagblad]

Deze maand is het 5 jaar geleden dat Japan getroffen werd door een zeebeving. In de tsunami die op de beving volgde, verloren bijna 20.000 mensen het leven. Wat ons echter het meeste bijbleef, waren de enorme ontploffingen in de kerncentrale van Fukushima. Zij leidden onder meer tot het sluiten van alle kerncentrales in Duitsland. Want kernenergie, zo bleek maar weer, was levensgevaarlijk.

Fukushima
Ik dacht er niet anders over. Tot ik vorig jaar een rapport van de Wereldgezondheidsorganisatie over Fukushima voorbij zag komen. De organisatie constateerde dat bij de kernramp niet één slachtoffer was gevallen. Ook zijn er tot op de dag van vandaag geen aanwijzingen dat er door de ontplofte kerncentrale meer kanker voorkomt. Op grond van een groot internationaal onderzoek, meldde de Japan Times vorige week dat zelfs de evacuatie van de 160.000 inwoners rond de centrale niet nodig was geweest. Wanneer we al een conclusie uit ‘Fukushima’ kunnen trekken, dan is het deze: moderne kerncentrales zijn tegenwoordig zó veilig dat ze de zwaarste aardbevingen en tsunami’s kunnen doorstaan.

Wist u dat er in Fukushima geen slachtoffers vielen? Ik vermoed van niet. Hoe had u het ook kunnen weten? Zelfs van het NOS-journaal kregen we het niet te horen. Op de website van de NOS staat nota bene dat Fukushima ‘erger’ was dan de tsunami zelf.

Hoe is het mogelijk dat zo’n belangrijk onderwerp zo erbarmelijk wordt behandeld? Zijn journalisten onvoldoende opgeleid? Lezen zij geen wetenschappelijke rapporten? Of zijn ze zó gespitst op slecht nieuws, dat ze het goede niet willen horen?

Vluchtelingencrisis
Deze maand is het eveneens 5 jaar geleden dat in Syrië de oorlog begon. Ook over de ‘vluchtelingencrisis’ die daaruit ontstond, ontbreekt belangrijke informatie. In Europa begonnen we vanaf maart 2011 Syriërs op te vangen. Op dit moment zijn het er één miljoen, dat is één vluchteling op 500 Europeanen. Volgens veel Nederlanders zijn dat er zoveel dat we een ‘vluchtelingencrisis’ doormaken. Al maandenlang draait in de media dan ook alles om die ene vraag: hoe zorgen we ervoor dat niet nog meer Syriërs onze kant opkomen? Niemand lijkt zich af te vragen hoe we met een aantal eenvoudige aanpassingen en zonder al te veel problemen veel meer Syriërs opvang kunnen bieden

Ook ik stelde me die vragen niet. Tot ik enkele weken geleden Jordanië bezocht en de kans had om een bezoek te brengen aan de Syrische grens. Op een bevolking van 6 miljoen mensen, vangt Jordanië nu 1,4 miljoen vluchtelingen op: dat is bijna één vluchteling op 5 Jordaniërs. Alles kraakt en zucht in het woestijnstaatje. De ziekenhuizen hebben niet genoeg bedden, het afval wordt minder goed opgehaald, de huizenprijzen zijn fors gestegen en de stadscentra staan vol met files. Bovendien zijn veel Jordaniërs bang dat ook terroristen de grens oversteken. In Jordanië valt met recht te spreken van een vluchtelingencrisis.

Vluchtelingenaanpak Jordanië
Toch is dat maar de helft van het verhaal. De andere helft bestaat uit een bewonderenswaardig vermogen om veel van deze problemen praktisch op te lossen. In het stadje Mafraq, op 30 kilometer van de Syrische grens, verdriedubbelde het aantal schoolkinderen. Mafraq loste het probleem op door de klassen te vergroten en door behalve in de ochtend, nu ook in de middag onderwijs geven. Jordanië voorkomt dat schoolverlaters op straat rondhangen door het collegegeld van universiteiten te halveren, waardoor veel jonge Syriërs studeren. Ook laat de overheid een steeds groter deel van de volwassen vluchtelingen zonder officiële werkvergunning aan de slag gaan. Voor deze concrete aanpak ontving Jordanië de afgelopen jaren vele miljarden euro’s aan ontwikkelingshulp.

Gedegen journalistiek
Net als de slachtofferloze ramp in Fukushima, is de pragmatische Jordaanse vluchtelingenaanpak volledig nieuw voor mij. Ik kan me er nog maar amper een oordeel over vormen, laat staan dat ik een antwoord heb op de vraag of zoiets ook in Europa mogelijk zou zijn. Vooralsnog ben ik vooral ontzet dat ik nooit eerder van deze Jordaanse strategie had gehoord. Waarom weten we niet dat er in Fukushima geen doden vielen? Waarom horen wij niet hoe Jordanië de enorme instroom van Syrische vluchtelingen het hoofd biedt? Wanneer we ons een gedegen oordeel willen vormen over belangrijke thema’s als (kern-) energie en vluchtelingenpolitiek, dan kunnen we niet zonder goed opgeleide journalisten die verder kijken dan de sensatie van de dag.