Ralf Bodelier, Financieel Dagblad, 28 november 2020
Herfstig hangt nevel boven de Donau. Ik loop langs haar oevers van Belgrado naar Novi Sad. Klokken luiden in de dorpen die ik doorkruis. In een van die dorpen drink ik koffie en vraag wat er aan de hand is. ‘Onze patriarch Irinej is overleden’ vertelt de waardin. ‘Heel Servië is nu verdrietig’. Ze toont een krant met de foto van de patriarch op de voorpagina. De man draagt een enorm gouden hoofddeksel, een lange grijze baard en rood-gouden gewaden. Hij zwaait met een wierookvat.
De leider van de Servisch-orthodoxe kerk was 90 jaar en stierf aan Corona. Die liep hij op toen hij de begrafenis leidde van Metropoliet Amfilohije (82) van Montenegro. Ook de leider van de Montenegrijns-orthodoxe kerk bezweek aan Corona.
’s Avonds zie ik op tv beelden van die begrafenis, bijgewoond door tal van religieuze leiders. Hoewel het aantal besmettingen op de Balkan razendsnel oploopt, staan de gelovigen dicht op elkaar, zingen de Byzantijnse liturgie, kussen iconen en buigen zich over de coronadode om hem op het voorhoofd te zoenen.
Patriarch Irinej was dan ook de enige niet die het virus opsnoof. Ook de aartsbisschoppen Ieronymos (82) van Griekenland en Anastasios (91) van Albanië liggen nu met corona in het ziekenhuis. En dat zijn nog maar de bekende namen. De uitvaart van de metropoliet was een superspread event.
Zijn de westerse, latijnse kerken al geen bastions van rationaliteit en vooruitstrevendheid, de oosterse, orthodoxe kerken keren zich ronduit tegen de verlichting en de moderniteit. Het ligt dan ook niet voor de hand dat ze eeuwenoude begrafenisrituelen aanpassen omwille van iets vergankelijks als een virus.
Toch zou je verwachten dat juist de dood van de patriarch iets in beweging zet. En dat op diens uitvaart niet dezelfde fouten worden gemaakt dan tijdens die van de metropoliet. Dat valt tegen. Twee dagen later zie ik op televisie de rouw om Irinej. Weliswaar ligt over zijn open zerk nu een glasplaat, maar die wordt niet minder hartstochtelijk gezoend. En tijdens de ceremonie drommen hoge geestelijken samen met president Aleksandar Vučić mondkaploos rond de kist. De orthodoxe kerk vraagt erom uit te sterven.