Ralf Bodelier. Financieele Dagblad, 5 maart 2022
Nog vier afleveringen, dan is dit vrolijke zaterdagse stukje Anderzijds verleden tijd. Jammer. Aftellend kijk ik terug op de meest bemoedigende ontwikkelingen van onze tijd. Vanzelfsprekend start ik met wat ons nu het meest bezighoudt. En dat is oorlog. Een verschijnsel waarvan we tot voor kort nog durfden hopen dat het op weg was naar de uitgang.
De cijfers leken er in elk geval op te wijzen. Vielen in de rustige jaren ná de Tweede Wereldoorlog gemiddeld nog tussen de 400- en 500.000 oorlogsdoden, in de decennia die volgden, golfden die aantallen gestaag omlaag. In 2020 vielen rond de 50.000 doden. Zou je deze aantallen verrekenen met de groeiende wereldbevolking, dan daalde het aantal slachtoffers van 24 op de 100.000 in 1950 tot 0,6 op de 100.000 in 2020. Alleen in de jaren ‘0 van deze eeuw, stierf een lager percentage mensen door oorlogsgeweld.
Ooit was oorlog het natuurlijke tijdverdrijf van keizers, koningen en roofridders. Vrede was een pauze om weer op krachten te komen. Nogal wat commentatoren meenden dat het inherent goed was om mensen te vermoorden en hun wegen, huizen of ziekenhuizen op te blazen. ‘Oorlog is het volle leven’, schreef Emile Zola. Generaal Patton vond oorlog ‘de meest magnifieke rivaliteit waaraan een mens kan deelnemen. Oorlog brengt het beste naar voren; het verwijdert alles wat er niet toe doet.’
Die tijd ligt ver achter ons. Voor steeds meer mensen is oorlog ‘nutteloos, destructief, barbaars en buitengewoon dom.’ Dat schrijft de Amerikaanse politicoloog John E. Mueller in ‘The Stupidity of War’ (2021). Het is een inzicht dat inmiddels wijd en zijd is doorgedrongen bij jonge mensen. Het leeft ook sterk in democratische landen, waaronder de Europese Unie. Geen wonder dus dat we ronduit verbijsterd zijn nu Rusland zomaar Oekraïne aanvalt. En toch, aldus Mueller, zal oorlog op termijn net zo tot het verleden behoren als de pest, slavernij of radbraken.
Helaas is Poetin niet jong en Rusland geen democratie. Muellers voorspelling zal nog even op zich laten wachten. Trouwens: wie had ooit gezegd dat vooruitgang een rechte weg is richting gerechtigheid, zonder terugvallen, barbarisme en periodes van stagnatie? Dan zou vooruitgang geen vooruitgang zijn maar een godswonder.
