Ralf Bodelier, Financieel Dagblad, 12 december 2020
In Servië wandel ik langs de Donau. Een oude dame steekt de dijk over, loopt in het riet en leegt een grote emmer met rommel. Elders liggen oude bankstellen, lege vaten en gescheurde vuilniszakken. Wanneer er sinds mijn vertrek uit Jeruzalem een constante is, dan is dat wel de hoeveelheid afval langs straten, in bermen of in het water.
Toch zijn er verschillen. Vergeleken met Nederland mag Servië dan een varkensstal zijn, maar het land is een oase van properheid vergeleken met de Palestijnse Westbank. De bermen van Palestijnse wegen zijn vuilstortplaatsen vol afgedankte huisraad, kapotte auto’s en slachtafval. Vervolgens is op Cyprus nog maar amper zwerfafval te vinden. Daarentegen ligt in Libanon de hele Middellandse Zeekust vol flessen, visnetten en verpakkingsmateriaal. In Turkije neemt de hoeveelheid afval opnieuw af, om in Bulgarije weer op te lopen. De verlaten huizen en fabrieken lenen zich maar al te goed voor het dumpen van troep. Volgende week steek ik de grens over met Kroatië en over vijf weken die met Oostenrijk. Tot Bouillon loop ik dan langs schone straten.
Zijn de Palestijnen nu grotere viespeuken dan de Oostenrijkers? Nee, de verklaring ligt elders: de Palestijnen zijn het armst, de Oostenrijkers het rijkst. Leg je mijn observaties rond het zwerfafval per land naast die van de ‘nationale BBP’s per capita’, dan is er op zijn minst een correlatie. Al vermoed ik een causaliteit.
Ja, ik weet het, ‘t is wetenschap voor bij de borrelnootjes. Toch suggereren ook milieueconomen een verband. Wanneer landen werkelijk straatarm zijn, dan hebben ze geen groot afvalprobleem. Want mensen kopen te weinig om veel weg te gooien. Ook steenrijke landen kennen weinig zwerfafval. Die willen hun natuur beschermen en zorgen daarom voor een goed systeem om rommel in te zamelen en te verwerken.
De grote vervuilers bevinden zich halverwege. Meer mensen kopen meer producten, die ze uiteindelijk ook weer weggooien. Het inzamelen en verwerken van dit afval is nog niet goed geregeld en belandt dus op straat. Ook voor dit milieuprobleem is er maar één remedie. En dat is economische groei en hogere welvaart.